Ardahan Kalesi; Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle inşa edilmiş ve günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Kapısı üzerinden Arapça kitabeden, Kanuni Sultan Süleyman tarafından h.963/m.1544 yılında inşa ettirildiği öğrenilmektedir. Tarihi oldukça eskilere dayanan Ardahan Kalesi’nde yapılan kazılar bölgenin çeşitli krallıkların hakimiyetine girdiğine göstermektedir. Aras, Kur, Çoruh havzalarının ve bu havzaları çeviren dağların yüksek düzlükleri ile geniş otlakların varlığı, bu havzalarda çok eskilere inen, hayvancılığa dayalı yaşama biçimine sahip yerleşme yerlerinin doğduğunu, yaşadığını açıklar.
Ardahan Kalesinin konumu şehir merkezinin kuzeyindeki Halil Efendi mahallesi ile, şehir merkezini birbirinden ayıran Kura Nehri’nin hemen sol kıyısında bulunmaktadır.
Yine çeşitli kaynaklarda ilk inşa evresi kesin olarak bilinmeyen Ardahan kalesi’nin, Selçuklular tarafından yapıldığı ve Osmanlılar döneminde sürekli olarak kullanıldığı bilinmektedir. Kalenin inşasında mimari açıdan dikdörtgen bir plan düzeni esas alınmıştır. Klasik Osmanlı hisarları görünümündeki kalenin, ana girişi batıdandır ve giriş kapısının eyvan tarzında yüksek bir kemeri bulunmaktadır.Giriş kapısının üzerinde 963 H. tarihli bir inşa kitabesi vardır. Batıda açılan anıtsal kapı, iki yanı kuleli, hafif sivri kemerli eyvanımsı hacim içinde, üzerinde kitabenin yer aldığı, yay kemerli bir açıklıktır. Topografyaya uygunluğu sağlanmış, dikdörtgen planlı yapı, yörenin bazalt taşıyla örülmüş. Dikdörtgen plan oluşturan sur duvarları baştan başa kare tabanlı ve çokgen planlı çok sayıda kule ile desteklenmiştir Kale içerisinde bir mescit ve hamam kalıntısı bulunmaktadır. Kale duvar örgü tekniği, çokgen kuleleri ve konumlandırılış biçimi ile Rumeli Hisarının küçük ölçüde ele alınmış bir varyasyonu gibidir.
Ardahan Kalesi çevresinde yapılan Prehistorik araştırmalar, m.ö.3500.2000. Eski Tunç Çağı’na yerleşmenin varlığını ortaya koymuştur. Ardahan Kalesi, Osmanlı döneminde 16.yüzyıl ortalarında, Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle inşa edilmiş ve günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Tarihi oldukça eskilere dayanan Ardahan Kalesi’nde yapılan kazılar bölgenin çeşitli krallıkların hakimiyetine girdiğini göstermektedir. Kale mimari açıdan dikdörtgen planlıdır.Giriş kemerinin hemen üzerinde,yapıldığı tarih 1544 olarak yazılmaktadır. Dikdörtgen plan oluşturan sur duvarları,745 m. uzunluğundadır.
